ویژگی های ظاهری پیامبراعظم(ص)

بیش از چهارده قرن است که از زندگی سراسرالگویی آخرین فرستادة خدا یعنی پیامبر اعظم(ص) سپری می شود؛ انسان هنگامی که سراغ مطالعة گوشه های از زندگی پر بار آن انسان برتر وآینة کمال می رود، یا از چشمه سار سخنان گهر بار آن حضرت، جرعه ای می نوشد، طراوت،شادابی ومعنویت را با همه وجودش احساس ودرک می کند.

پیامبر اعظم(ص)بر ترین الگوی کمال جویی برای انسان است. از این رو،زیبنده همگان است که با عشق وایمان،مسیر پر بارتکامل خواهی راپی گیرند وبا الگوقرار دادن خاتم پیامبران(ص)در تمام ابعاد به ویژه آراستگی ظاهری بکوشند، تا گامی به عرصه پیروی از سیره ورفتار آن حضرت گذارند.
پیامبر خاتم(ص) به همان اندازه که به زیبایی وآراستگی درونی یعنی معنویّت وخودسازی انسان، اهمیت داده است، آراستگی برونی ورسیدن به وضعیت ظاهری،اصلاح به موقع موهای سرو صورت ، نظافت وپاکی و... رانیز اهمیت داده ومورد تأکیدفراوانی قرار داده است.آراستگی ظاهری، مطابق با اصول فکری واعتقادی ورعایت نظافت وبهداشت از ویژگی بارزیک مسلمان ومؤمن است. امام علی (ع)می فر ماید: «التّجمّل من اخلاق المؤمنین »آراستگی از اخلاق مومنان است.پیامبر(ص)نیز چرکی وژولیدگی رامذمت می نماید وبرازنده یک مسلمان نمی داند :«اِنّ الله یبغضُ الوسخ والشّعث »پروردگار،چرکی وژولیدگی را دشمن می دارد.چر کی وژولیدگی اگردشمنی با خداوند است آراستگی ونظافت پاکی انسان مؤمن ،دوستی وتقّرب با خداونداست.
رعایت بهداشت ،نظافت وآراستگی ظاهری علاوه بر تأکیدات پی درپی پیامبر(ص)وامامان معصوم(ع)که در متون روایی معتبربیان شده است، در سیره ای عملی آنان به ویژه پیامبر(ص) اهمیت زیادی داده شده است. پیامبر خدا(ص ) به نظافت ،آراستگی، و...سخت پایبند بودوچنان اهمیت می داده است که عطر و بوی خوش ایشان زبانزد همگان شده بود وآراستگی ظاهر ی آن حضرت یکی از عوامل موفقیت گسترش اسلام به حساب می آید.با توجه با مطالب بیان شده بحث را در سه محور ذیل پی می گیریم : 
1- سیمای ظاهری پیامبراعظم(ص)؛
 2- آراستگی ظاهری پیامبر(ص)؛ 
 3- نظافت وپاکیزگی پیامبر(ص)؛
سیمای ظاهری پیامبراعظم(ص)
مرادازسیمای ظاهری پیامبر اعظم(ص) شمایل وویژگی های جسمانی ومشخصات چهره واندام مبارک آن حضرت(ص) است،که در منا بع روایی وتاریخی مختلف از شیعه وسنی بیان گردیده است . قطعا نمی توان شمایل واندام مبارک حضرت را بدون استنادبه منابع تاریخی وروایی معتبر،توصیف وتحلیل کرد.طبیعی است که درموردشمایل حضرت به ویژه اندازه ی موهایسر حضرت ، روایات تعابیر وبیان های مختلف وجود داردکه نگارنده به ذکرروایاتی بسنده نموده است که بیشتر درنوشتارهای بزرگان مورد توجه قرارداده شده است .ازاین رولازم است سیما ی ظاهری وشمایل آنحضرت که عبارتندازچهره ،پیشانه ،مو،ابرو،چشم ،دست ، و...، بصورت مختصر وکوتاه با استفاده از متقن ترین منابع،موردبرسی وتبیین قراربگیرد:
چهره پیامبر(ص)

پیامبر خدا(ص) سیماوچهره پر اُبهّت وجذّاب داشتند ، صورت مبارکشان چنان ماه شب چهار ده در خشان ورنگ چهره شریفش سپیدمایل به سرخی بود، درتعابیری هم داردکه: «چهره اش سپید،امانمکین بود.» 
چهره مبارکش گردبود ؛ برلب پائین وگونه راست حضرت خالی سیاهی نقش بسته بود . طبق روایات حضرت بانمک تر از حضرت یوسف (ع)بود .
پیشانه پیامبر(ص): پیشانی حضرت(ص) درخشان بود که توجه دیگران را جلب می کرد ،درروایات آن را چنین توصیف کرده است:« پیشانی اش بلند ، وکمی به جلو متمایل بود چون چراغی درخشان توجّه همگان را جلب می نمود . 
موهای پیامبر

درمورد موها ی سر مبارک حضرت می فر ماید که: موی سرحضرت(ص) نه حالت دار بود ونه لخت وافتاده ، موهایش تانرمه گوش می رسید )،چون شانه می شد، بسان دانه های شن(ازهم جدا)بود ؛ اُم هانی می گوید: «دیدم پیامبر(ص) موهای خودرا به صورت چهار گیسو بافته بود » .
  براساس روایات محاسن مبارکش پر پشت وپرمو بود.شاربش بلند نبود ولی پرپشت بود.تعداد موی سفید در سر مبارک ومحاسن شریف آن حضرت نمودارگردیده بودکه به علت خضاب،سبزه به نظر می آمد ؛ انس بن مالک می گوید:در همه سر وصورت رسول خدا(ص)فقط چهارده تار موی سفید وجود داشت .
ابروان پیامبر(ص)

ابروان آن حضرت(ص) که مانند سایراندامهای مبارکش زیبای خاصی به حضرت بخشیده بود. در روایت چنین آمده است که، ابروانی پیامبر(ص) به هم پیوسته،باریک وکشیده بودند .
مژّگان پیامبر(ص)

مژگان بلند وانبوه یکی از جلوهای زیبای انسان است که خداوند متعال به بند گانش عطا می کند؛طبق روایت: پیامبراعظم(ص)دارایی مُژّه های بلند وانبوهی بود .
چشمان پیامبر(ص)

پیامبر خاتم(ص) چشمانش بزرگ وسیاه بود ؛حدقه چشمانش نیز سیاه بود؛ (چه بسا به خاطر شب زنده داری)قر مزی کمی در سفیدی چشمانش، دیده می شد .
گونه های پیامبر (ص)

رسول خدا(ص)دارایی گونه های بر جسته بود ؛گونه های آن حضرت نه کم گوشت ونه پر گوشت، بلکه معمولی بودند .

بینی پیامبر(ص)

پیامبر خدا(ص)دارایی بینی متناسب وزیبای بود که درروایتی آمده است: بینی رسول خدا(ص)باریک وکشیده بود ؛ سوراخ بینی شان تنگ نبودند .
 دهان پیامبر(ص)

دهن مبارک پیا مبر مانند سایر اندام وسیما ی حضرت ،از زیبای خاصی برخوردار بود بگونه ای که می فرماید :خاتم پیامبران حضرت محمد(ص)دارای دهانی فراخ امّا متناسب بود ند .

چانه پیامبر(ص)

چانه پیامبر (ص)به تناسب قد وقامتش بود، نه کوتاه بودونه بلند.طبق روایت پیامبرخدا(ص)دارای چانه ای کوتاه و متناسب بودند .
دندان های پیامبر(ص)

دندان های پیامبر (ص)از هم جداوسفید بودند(مفلج الاسنان) در هنگام لبخند، دندان های مبارک شان چون دانه های تگرگ جلوه کرده و نمودار می شد وخیلی زود سپیدی دندانهایشان مانند برقی در زیر لبانش پنهان می شد .
گردن پیامبر(ص): پیامبر اعظم (ص) گردن بسان نقره داشته است :«کأنَ عُنُقهُ جیدُ دُمیه فی صفاء الفضَّة » گردن آن حضرت در زیبایی چون نقره سفید بود؛ «کأنّ (ص) من احسنِ عبادالله عُنَقاً لاینسبُ الی الطول و لا الی القصر » گردن رسول خدا(ص) از همه زیبا تر بودو نه خیلی بلند بود و نه خیلی کوتاه.
اندام پیامبر(ص): براساس روایات ، پیامبر(ص) اعضا و اندام معتدل داشت ، شکم آن حضرت با سینه اش مساوی بود ؛ اعضاء و جوارحش سخت و محکم بود ،نه دراز قد بود ونه کوتاه ، ازنظر اندام انسانی معتدل بود، در اواخر عمر اندکی چاق شد، امّا از نظر گوشت بدن ،چنان محکم و قوی بود که براساس روایات گویی پیری در او اثر نکرده است .
شانه پیامبر(ص)

شا نه پیامبر خدا (ص) که نماینگرتوانای وقدرت جسمی حضرت بود، طبق احادیث چنین تبین شده است که: حضرت چهار شانه بود و شانه های پهنی داشت .
سینه پیامبر(ص)

سینه سترگ ومبارک ایشان براساس روایات بدین گونه شرح داده شده است که: رسول خدا (ص) دارای سینه پهنی بود ، شکم و سینه شان مو نداشت ؛از وسط سینه تا ناف خط باریکی از مو وجود داشت .
دستان مبارک پیامبر (ص)

کف دست مبارکش فراخ و همچون کف دست عطاران خوشبو و معطر، همچنین کلفت ومحکم بود؛ مچهای دستانشان پهن و ساعد های کشیده داشت. ؛ ساعدش مو نداشت ؛ هنگامی به چیزی اشاره می کرد با دست اشاره می کرد نه با چشم و ابرو 
پاهای پیامبر(ص)

پاهای پیامبر(ص) استخوان های قلمی داشت وپایش کشیده بود ، ساق های پای شریفش در حد واندازه وکم گوشت بود ؛ استخوان مفاصلش درشت وهنگام حرکت کاملاً در اختیارش بود .
بنا براین سیمای ظاهری وشمایل مبارک پیامبر اعظم(ص ) مثل چهره ،مو ، ابرو، چشم ،دست ،و...، چنان زیبا ومتناسب آفریده شده بود که جلوه وزیبای خاص داشت و با آراستگی ظاهری که خود حضرت انجام می داد، درخشش ونمودخاص وزیبایی غیرقابل توصیف پیدا می کرد به گونه ای که نمو نه ی تمام اعصارگشت. 
آراستگی ظاهری پیامبر اعظم(ص)
آراستگی ظاهری که ازجمله ویژه گی های ظاهرینسان است ،عبارت است از رسیدگی به وضع ظاهری از نظر پاکیزگی، نظم در پوشاک،چهره،و.... به منظور استفاده بهینه از امکانات موجودولباسهایی که در عین سادگی،تمیزومرتب اند. به عبارت دیگر، رعایت نظم وپاکیزگی در پوشاک وچهره، به گونه ای که مانع ازتنفروآزردگی دیگران گردد.
آراستگی ظاهر که نشانه ای از شخصیت،تربیت وفرهنگ انسانی است،فطرتاً محبوب ودوست داشتنی است که پیامبر اعظم(ص)نیز بدان توجه شایان داشته است.طبق روایات فراوان حضرت موهای سر ومحاسن رابه موقع اصلاح می کرد.هروز چندین مرتبه به آینه نگاه کرده وآنهاراباشانه مرتّب ومنظّم می نمود.اوآراسته ترین فردی روزگار بود ؛لباس وپوشش که نقش بنیادین درآراستگی دارد،بهترین نوع،جنس،ورنگ راانتخاب می کردند که در عین توجّه داشتن به آراستگی ظاهری ،باصرفه وارزان وازنظرروحی وروانی نیزمفید ومؤثّر وبرای بدن نیز ضرری نداشته باشد. اینک جلوه های ازآراستگی ظاهری حضرت که برای همگان بهترین الگو است بطور اختصاردرچند حوزه یکی آراستن سر وصورت ودیگری لباس وپوشش و... پر داخته می شود :
1- آراستن سر وصورت 
ازجملهآراستگی ظاهری آراستن سروصورت است که موجب زیبای انسان می گردد،خداوند خودش زیباست وزیبایی را دوست دارد ؛طبعاًمسلمان زیبا وآراسته را خداوند دوست می دارد. رسول خدا(ص)که اسلام مجسم است وضعیت ظاهری( سر وصورت) خود را کلاً به پنج طریق آراسته می نمودند: 1- اصلاح موهای سر وصورت 2- شستن موی سر ومحاسن 3- روغن مالیدن به آنان 4- خضاب 5- سرمه 6- آینه وشانه.
الف -اصلاح موهای سروصورت
ا صلاح ومرتّب نمودن موهای سروصورت نقش مهم درآراستگی انسان دارد؛پیامبرخاتم(ص)علاوه بر اینکه موهای سر وصورت را اصلاح می کرد به دیگران نیز توصیه به چنین اعمال می نمود؛ امام علی(ع)می فر ماید که رسول خدا(ص)پس از شانه زدن مو،آن را با آب صاف ومرتب می کرد ؛ 
ومی فرمود: کسی که موی دارد،یاآن راکوتاه کندیا آن را به خوبی سامان دهد اصلاح سر وصورت به زیبایی انسان می افزاید 
رسول خدا(ص)به مردی نگریست که محاسن بلندی داشت،فرمود: چه می شداگر محاسنش را اصلاح می کرد؟ خبربه آن مرد رسید.محاسنش را به گونه ای اصلاح کردکه نه بلند بود ونه کوتاه، سپس به دیدار حضرت آمد،پیامبر(ص) بادیدن او،فرمود: این گونه اصلاح کنید .
پیامبر(ص) در مقدار واندازه محاسن وریش می فرماید: «وقتی محاسن را در مشت گیرند،هرچه از مشت بیشتر باشد باید کوتاه شود حضرت اصلاح شارب وسبیل را مستحب اعلان کرد وفرمود: «کسی از شما شارب خود را بلند نکند؛ زیرا شیطان آن را پناهگاه خود قرار می دهد،چیدن مو از بینی را نیز مستحب دانست وفرمود: شارب وموی بینی خود رابیچینید وخود را براین کار ملزم کنید. این کاربرزیبایی شما می افزاید .گرفتن موی بالای لب به گونه ای که لب نمایان گردد از سنت پیامبر(ص)است.
بنابراین اصلاح ومرتّب نمودن موهای سروصورت موردتأکیدپیامبراست ونقش اساسی درآراستگی انسان دارد.عمل کردن به توصیه وسیره عملی پیامبر به منظور آراستگی ظاهری بسیار مفید ومؤثّر است مسلما نان نبایستی ازآن غفلت ورزند.
ب- شستن موهای سر وصورت
شستن هرچیزی موجب پاکی ونظافت آن می گردد؛موهای سروصورت نیز اگر به موقع شسته شود ومرتّب گردد به آراستگی وزیبای انسان می افزاید؛درروایات فراوان شستن سروصورت بابرخی گیا هان توصیه شده است که علاوه بر ثواب وپاداش اخروی،آثار مثبت دنیوی نیز دارد.البته اعتماد کردن به چنین روایات ازباب اخبار من بلغ وادلّه تسامح سنن است.پیامبر خاتم(ص)برای آراستن خود، موهای سر وصورت را شستشو می داد؛گاهی رسول خدا(ص)موی سر ومحاسن مبارک را باسدر سشتشو می نمود . امام کاظم(ع)می فرماید: رسول خدا(ص)غمگین شدوجبرئیل اورا واداشت تاسرش رابا سدر بشورد 
براساس روایات،هرکه سرش رابا برگ سدر شستشو دهد خداوند هفتاد روز وسوسه شیطان را از او دور می کندوهر که هفتاد روز این کار را انجام دهد،خدارا نا فر مانی نکند وهر که نا فر مان خدانباشدبه بهشت می رود .
پیامبر(ص)سر وصورت راباخطمی نیز شستشو می داده است؛طبق روایت هرکه سرش را در روز جمعه باخطمی بشویدثواب کسی راداردکه یک بنده آزاد کرده باشد .
بنابراین شستن موهای سروصورت ومرتّب کردن آن ها موجب آراستگی وزیبا ی انسان می گردد، بویژه اگر مو های سروصورت را روغن بما لد شادابی ویژه بدست خواهد آورد.
ج- روغن مالیدن به سر
روغن مالیدن به موهای سر موجب مرتّب ومنظّم شدن موهای سر می گردد،مرتّب ومنظّم بودن موهای سر انسان را آراسته می سازد؛پیامبر اعظم(ص)در راستای آراستگی ظاهری،موهای سر وصورتش را روغن می مالید ومی فرمود:«مالیدن روغن شور بختی را می برد»چون می خواست روغن بیمالد،از سر ومحاسنش آغاز می کرد، ومی فرمود:«سرجلوترازمحاسن است». ابتدا ابروها وبعدشاربش راروغن می مالید،آن را بو می کشید، سپس موی سرش راروغن می زد . مالیدن روغن بنفشه را مستحب اعلان کرد وآن رابرروغن های دیگر بر تری می داد .ومی فر مود:روغن بنفشه بمالید که در تابستان خنک ودر زمستان گرم است. 
ازاین رو،لازم است انسان مسلمان به پیروی از سیره پیامبر(ص)وتأکیدات آنحضرت به منظورآراستگی وزیبای خود ،موهای سررا روغن بمالد ومرتّب نماید.
د-خضاب کردن
خضاب موهای سرومحاسن ازسنّت بسیار مهم پیامبر اعظم (ص)است که عمل نمودن به آن علاوه بر پاداش های اخروی،ظاهرانسان راآراسته می سازد، به ویژه افراد مسن وبزرگ سال که مو های محاسن وسرش به سفیدی گرایده است،باخضاب سفیدی آن ها برطرف شده وچه بساا و راشاداب نشان می دهد.البته برای خضاب فواید فراوانی بیان شده است. بر اساس روایات فراوان وشواهد تاریخی، رسول خدا(ص)،موهای سر ومحاسن شریفش را خضاب می کرد.انس بن مالک می گوید: «رأیت شعر رسول الله(ص)مخضوباً » موی پیامبر خدا را در حالی که خضاب شده بود،دیدم.آن حضرت، موی خودرا باحنا خضاب ورنگ می کرد .
از صحابه آن حضرت می گوید:« به حضور پیامبر(ص)رفتم دیدم که محاسنش را خضاب کرده بود . 
محمد بن مسلم در باره خضاب از امام صادق(ع)سؤال نمود،حضرت فر مودند: رسول خدا خضاب می کردندوهمینک موی خضاب شده آن حضرت نزدما می باشد .
ونیز می فر ماید:مردی نزد رسول خدا(ص)آمدوسپیدی درریش اومشاهده شد،حضرت فر مود: این نوراست،هرکه در پرتوی تعالیم اسلام موسپید کند،نور او،در روز قیامت است.هنگامی که با حنا خضاب کرده ونزد پیامبر(ص)آمد،پیامبر(ص)فرمود: نور واسلام است.درمورداینکه خضاب سیاه کرده بود،فرمود: نور،اسلام وایمان است . 
خضاب باهر رنگی باشدعیبی ندارد. چنانکه مردی که بارنگ زرد محاسن خود را خضاب کرده بود نزد رسول خدا(ص)آمد،حضرت فرمود:این زیبااست. بعد باریش سرخ حنایی آمد حضرت با تبسم به اوفرمود: این بهتر است. هنگامی که باریش سیاه شده بر حضرت وارد گردیدحضرت با چهره خنده ناک به او فر مود: این از آن دوبهتر است .
پاداش وثواب خضاب: 
خضاب برای مردان وزنان سنت مؤکداسلام است.خضاب دست وپا برای مردان کراهت دارد وباید مردان موی سر ومحاسن را خضاب نماید،زنان علاوه بر موی سر،دست وپا را نیز باید خضاب نمایند ؛خضاب که یکی ازتوصیه های اسلام به پیروانش می باشد،دارایی اجر وپاداش فراوان می باشد؛رسول خدا(ص)به علی(ع)فرموده است:«یک در هم در راه خدا خضاب مصرف کردن،بهتر از هزاردر هم است که در راه غیر خدا انفاق ومصرف شود . 
«حسن بن جهم می گوید: به امام رضا (ع) گفتم خضاب بستی؟حضرت درپاسخ فرمود:نمی دانی که ثواب دارد؟ ».
بنابراین حنا کردن موی سر ومحاسن،از سنت پیامبر (ص) است .امام صادق (ع)می فر ماید:« دوست ندارم مسلمانی از دنیا برود، مگر آنکه همه سنت های رسول خدا(ص) راحتی یک بارهم که شده،انجام دهد . امام صادق (ع)در پاسخ سوال که آیا خضاب نمودن محاسن وموی سرازسنت است؟ فرمودند: آری . بدون شک، رسیدن به کمال وهدف اصلی، زمانی تحقق می یابدکه انسان در تمامی رفتار های خویش از پیامبر(ص) متابعت وپیروی نماید وخود را آراسته به ظاهر وباطن وآداب آن حضرت نماید که موجب خیر دنیا وآخرت می باشد.خضاب نمودن یکی ازسنت های مؤکده آن 
حضرت است .
خلاصه اینکه، خضاب ازسنّت مهم پیامبراعظم(ص) است که به آراستگی وزیبای انسان نقش داشته وپاداش وثواب فراوانی نیز دارد.
هه- سرمه کشیدن:
سرمه کشیدن به چشم،موجب می شودکه چشم به ظاهر بر جسته وزیبا نمایان گردد ،طبعی است که زیبای چشم نقش درزیبای وآراستگی انسان دارد، ازاین رو،سرمه کشیدن به چشم،از دستورات مؤاکده ا ی اسلام است که پیامبراعظم(ص) علاوه بر اینکه خودش به چشمان مبارکشان سرمه می کشیدبه دیگران نیزبه این عمل توصیه می نمود.امام صادق(ع) فرمودند:هنگامی که رسول خدا(ص)به رختخواب خویش می رفتند با«سرمه سنگ»سرمه می کشید وعددآن را طاق قرار می داد . قبل از خوابیدن، چهار باربه چشم راست وسه باربه چشم چپ خودسرمه می کشید ،دربرخی روایات دارد که رسول خدا(ص) به چشم راستش سه بارسرمه می کشیدوبه چشم چپش دوبار.حضرت سرمه دانی داشت که هرشب با آن سر مه می کشیدوسرمه اش سرمه سنگ بود .
چنانکه ملاحظه می شودروایات در تعداد سرمه کشیدن حضرت اختلاف دارد،علامه طباطبایی می فر ماید:اختلاف روایات درباره تعدادسرمه کشیدن های پیامبر (ص) نشان می دهد که حضرت در مواقع مختلف،گوناگون عمل می نموده است.خودسرمه کشیدن در هنگام خواب از سنت است تعدادآن مهم نیست ؛ چنانکه پیامبر(ص)فرمودهرکه خواهد سه بارسرمه کشدودرهر زمانی،کم وبیش کردن آن گناهی ندارد . امام رضا(ع) می فر ماید:هرکه به خدا وروز جزا ایمان دارد باید سرمه بکشد .
ازاینرو، سرمه کشیدن به چشم انسان راآ راسته می کند، پیامر هرشب به چشمان مبارک خود سرمه می کشید وبه این عمل چنان اهمیت داده است که امام رضا (ع)سرمه کشیدن به چشم را ازنشانه ایمان به خداوروزجزادانسته است. 
و- آئینه و شانه: 
آراستگی سر و صورت و مرتب نمودن موی چهره و سر ،از نشانه های بارز اهمیت دادن به سنت اسلامی است. پیامبر خدا(ص) در آئینه نگاه می کرد، موی سر خود را شانه می زد، گاهی به جای آئینه ،در ظرف آب نگاه می کرد و موی سر خود را مرتب می ساخت وعلاوه بر این که خود را برای خانواده آراسته و مهیا می کرد، برای برادران دینی هم خود را می آراست .
پیامبر اعظم روزی در ظرف آبی که در اتاق قرار داشت نگاه می کند و خود را می آراید ، وقتی همسرش عایشه او را می بیند می گوید: پدر و مادرم فدایت !تو پیامبری و بهترین آفریدگان ،چرا چنین می کنی ؟حضرت فرمود: «إِنَّ الله تعالی یُحِبُّ مِن عبدِهِ إذا اَخرَجَ الی اخوانه اَن یتَهَیَّأَ لَهُم وَیتَجمَّل »خداوند از بنده اش این را دوست دارد که هر گاه نزد برادران دینی اش بیرون میرود خود را برای آنان آماده وآراسته سازد. از امام صادق(ع) روایت شده است که پیامبر(ص) فرمود: خداوند بهشت را برای جوانی که بسیار در آینه نظر می کند و حمد خدا را بسیار می گوید که خدا او را به صورت نیکو آفریده ومعیوب نگردانیده،واجب می گرداند .
روشن است که چنین شیوه،سبب جذب وجلب دیگران می گردد وبه نفوذ دعوت تبلغی یک پیشوا،می افزاید.
رسول خدا(ص)،باشانه سر مبارکش را شانه می کرد. همسرانش مراقب ومنتظربودندکه وقتی از موهای سر وصورت حضرت می ریخت،آن هارا جمع می کردند،تار مو های که گاهی نزد مردم به عنوان تبرّک مانده بود،از همان موهابود.وی،گاهی روزی دوبار، محاسن خودرا شانه می زد وپس از شانه زدن،شانه رازیر تشک وبالش خود می گذاشت . رسول خدا(ص)باشانه مخصوص به نام«مدری»سرش راشانه میزد،وچه بسا که محاسن شریف راهرروز دوبار شانه می زد .
بنابر این آراستگی ظاهری عبارت است از رسیدگی به وضع ظاهری که به منظور استفاده بهینه از امکانات موجود صورت می گیردواین مسأله مورد توجه واهمیت نزد پیامبر(ص) بوده است.آن حضرت خودش را با مرتب کردن سر وصورت ومالیدن روغن به آنها،می آراسته است وخضاب می نموده وبه چشمان مبارک شان سرمه می کشیده است؛ موهای سر ومحاسن شریفش را شانه کرده وبا آب صاف ومرتب می نموده است وبه دیگران نیز به این سنت ها تأکید وتوصیه کرده است. 
2- لباس وپوشش 
تن آدمی شریف است به جان آدمیت

 نه همین لباس زیبا ست نشان آدمیت 
                           «سعدی»
لباس برای پوشاندن بدن وحفظ آن از سر ما ،گرما،وآلودگیها است وموجب آبرو وآراستگی انسان می باشد. تبدیل لباس به وسیله تفاخر و تجمل و ارزش آن را در کیفیت و قیمت آن دانستن ،نوعی انحراف از فلسفه وجودی لباس است.
پیامبر اعظم(ص) که توان تهیه کردن و پوشیدن بهترین لباس ها را از نظر قیمت و کیفیت داشت ،آراستگی ظاهری نیز موردتوجّه آن حضرت بوده است؛آراستگی، تنهامنحصیر با تجمّل های که امروز ه در اکثرجوا مع اسلا می بخاطربی اطلاعی ازسیره نبو ی رایج شده وآراستن را فقط درپوشیدن لباسهای گران قیمت وفاخرمی داند، نیست ؛زیرا آراستگی بالباس های ساده و ارزان قیمت نیز ممکن است؛پیامبر(ص) از ساده ترین پوشاک آن زمان استفاده می کرد ودرمواردی هم لباس های درشت وخشن بر تن می کرد .عایشه می گوید: «کان علی رسوا الله (ص) ثوبان خشنان غلیظان »رسول خدا(ص) دو لباس درشت و خشن داشت .البته آن حضرت لباس پشمینه زخیمی نیز می پوشیده است . حضرت به اندازه نیاز و ضرورت می پوشید و هر نوع لباس که برایش فراهم می شد ،استفاده می کرد. در بیشتر موارد، لنگ ،پیراهن زبر و خشن وعبای زمخت بر تن می کرد .آنچه برای پیامبر(ص) اهمیت داشت پاکیزگی ومعمولی بودن لباس بود،نه گرانبها بودن آن .
رسول خدا(ص) از میان جامه های گوناگون ،پوشیدن پیراهن را بیشتر دوست می داشت (زیرا آن در مقایسه با ردا و لنگ ، پوشاننده تر بود و نیازی به بستن و باز کردن و مانند آن نداشت)هنگامی که هیأتی بر حضرت وارد می شدند، هم خود زیبا ترین لباس را می پوشید ، و هم مهتران اصحابش را به این کار دستور می داد . همواره لباسش پاکیزه بود؛ می فرمود: از عوامل ارجمندی مؤمن نزد آفریدگار والا ،پاکیزگی لباس اوست. بنابراین لباس پاکیزه ومرتب که موجب ارجمندی نزد پر وردگا رعالم است ،انسان را آراسته می کندوزیبای خاص می بخشد.از این رو پیامبر اعظم (ص) آراستگی را در لباس های گران قیمت وفاخر ندانسته است بلکه نظافت وپاکی لباس را مور دتاکیدقرارداده است. در این قسمت لازم است به نمونه هایی از سیره پیامبر خاتم (ص) در مورد جنس ورنگ لباس و ... پرداخته شود:
الف_جنس لباس 
لباس مناسب و پاکیزه که پوشیدن واستفاده کردن آن اصراف ،تجمل گرایی و ...را به دنبال نداشتته باشد ،نقش مهم درآراستگی انسان دارد؛ پیامبر اعظم(ص) علاوه بر اینکه به سلامت و عافیت جسمی توجه وافر داشت ،به سادگی و نوع سالم تر پارچه لباس نیز توجه شایان داشت .لباس ازجنس پنبه ای بیشتر مورد علاقه آن حضرت بود ، امام علی(ع) می فرماید: «لباس پنبه بپوشید ،چرا که آن لباس رسول خدا (ص) بود وآن حضرت ،لباس پشمین و مویین نمی پوشیدند مگردرحال ناچاری »وبهترین جامه ها جامه ای است که از پنبه بافته شده باشد، لباس پنبه ای لباس اهل بیت (ع) است »پیامبر(ص) هم لباس برد یمانی می پوشید و هم در حال اظطرار جبّه ای پشمین بر تن می کرد . 
بنا بر این بهترین جنس لباس از نوع پنبه است که برای بدن مفید می باشد و از مام صادق (ع) روایت شده است که:
«پوشیدن کتان (از جنس پنبه) بدن را فربه می کند ».
ب- رنگ لباس
طبیعی است که رنگ لباس درآراستگی ظاهری انسان نقش وافری دارد،انتخاب رنگ نامناسب وزننده،موجب تنفر دیگران ازانسان می گردد؛لباس اولین حایل بین بدن انسان بامحیط است . ازیک سو تماس مستقیم بابدن انسان دارد وازطرفی بامحیط خارج.دراین میان علاوه برنوع وجنس،رنگ لباس هم می تواندازلحاظ مانع انتقال برخی از امواج وتشعشعات محیطی به بدن شود.
اگرانتخاب نوع،جنس ورنگ لباس با آگاهی وشناخت صحیح صورت بگیرد،می تواند نقش عمده ومؤ ثری درحفظ سلا متی جسم وروح انسان داشته باشد.بنابر این برای تعادل وسلا متی جسمی ،روحی ورشد طبیعی،شناخت سیره پیا مبر(ص)درانتخاب نوع وجنس ورنگ لبا س، لازم وضروری است.
رسول خدا(ص) در پوشیدن لباس ،افزون برنوع وجنس آ ن،به رنگ وپاکیزگی آن نیز اهمیت فراون می داده است.زیراانتخاب رنگ نامناسب وآشفتگی لباس علاوه برمضرات جسمی وروحی موجب انزجار ،بی علاقگی وتنفر دیگران می گردد.
دیل کارنگی در مورد تأثیر آراستگی ظاهر و تمیز و مرتب بودن لباس در روح و روان افراد جامعه می گوید: یک روان شناس ،پرسش نامه ای برای عده ی زیادی فرستاد .در این پرسش نامه از تأثیر لباس برآنها سؤال شده بود .همه پاسخ دادند وقتی لباس مرتب و تمیز پوشیده اند ،احساس اینکه یک چنین لباسی را در بر نموده اند اثری درآن ها می گذارد که غیر قابل بیان است ،ولی اثراتش قطعی و حقیقی است. لباس مرتب و تمیز در آنها اعتماد به نفس ایجاد می کرد و بر عزت نفسشان می افزود .آنها اظهار داشتند وقتی به چهره یک فرد موفق در می آمدند ،احساس می کردند در باره موفقیت و رسیدن به آن راحت تر فکر می کنند. چنین است اثر لباس در مورد نفس پوشنده آن البته به همان اندازه که تمیز بودن و مرتب بودن لباس درروح وروان افراد تأثیر مثبت دارد طبیعی است که رنگ آن نیز اثر گذار خواهد بود . 
پیامبر اعظم (ص) که الگوی زندگی است رنگ هایی برای لباس خود انتخاب می نموده است که اینک به اختصار برخی آنها ذکر می گردد:
 1 ـ سبز:
قطعا رنگ سبز لباس درزیبای وآراستگی انسان نقش دارد، رنگ سبز ،رنگ مورد پسند پیامبر(ص)برای لباس بود . پیامبر(ص) عبایی به رنگ سبز داشت که گاهی آنرا برشانه خود می انداخت .
طبق نطرروانشناسان امروزه هریکی ازرنگها ازلحاظ روحی وروانی آثار مخصوص به خودرا دارند،رنگ سبز از نظرروان شناسی نمایان گرهدف واراده درعمل است.سبز نمودار ثبات واستقا مت درمقابل تغیرات است.رنگ سبزبرای 
درمان بیماریهای عصبی واختلالات روانی توصیه شده است وقدرت تحمل وصبوری را افزایش می دهد . خشم وفشارها ی عصبی را می کاهدوفشار خون را کاهش می دهد وخون بافت هارا ازمیکروبها پاک می سازد، این رنگ مسکن وهیپنو تیک است ودرتحریکهای عصبی، بی خوابی ها وتشنگی ها مؤثر است. فشار خون را کم می کند میگرن را تسکین می دهد .
2- سفید:
رنگ سفیدازرنگهای بوده است که بیشترمورد توجّه پیامبر بوده است؛طبق روایات بیشتر جامه های پیامبر (ص) سفید بود ومی فرمود: لباس سفید را بر زندگانتان بپوشانید و مردگانتان را هم با پارچه سفید کفن کنید . هیچ لباسی زیبا تر از سفید نیست ، پس آن را بپوشید و مردگانتان را درآن کفن کنید .
زیبا ترین رنگی که در گورها ومساجدتان با آن خداوند را ملاقات خواهید کرد (رنگ) سفید است .
بنابراین رنگ سفید بیشترموردتوجّه پیامبر بوده است که ازنظر روانشنا سان نیز لباس سفید، لباس خنک کننده خوبی است؛ زیرا تمام اشعه های تا بیده شده سراپای را گرفته منعکس می سازد ،ودرنتیجه گرمای زیادی تولید نمی کند ومکانیسم طبیعی ، تنظیم حرارت بدن که مرکز آن درقا عده مغز قرار داردآسانتر صورت می گیرد .
پیامبر خاتم(ص) نمونه اعلای تمیزی وآراستگی بود، در لباس پوشیدن نیز به این نکته توجه داشت لباس سفید می پوشید؛امت محمد(ص)نیز به پیروی از سنت او،لازم است تا می توانندلباس های سفیدبپوشند؛زیرا لباس سفید خود به خود به گونه ای است که چرک وآلودگی آن زودتر معلوم می شود وانسان مقید به سنت نبوی ،به شستن و تمیز کردن آن روی می آورد .البته انبساط خاطر و باز شدن روحیه نیز از فواید پوشیدن لباس روشن و سفیداست 
3- زرد:
لباسی بارنگ زرد مورد توجه وعنایت رسول خدا (ص) بوده است . طبق روا یا ت پیامبرخدا(ص) ملحفه ای داشت که با زعفران رنگ آمیزی شده بود و گاهی تنها با پوشیدن همان با مردم نماز می خواند زیدبن اسلم می گوید: «کان رسول الله (ص) یصبغ ثیابه کلها بالزعفران حتی العمامة ». پیامبرهمه لباس هایش حتی عمامه اش را بازعفران رنک می کرد.
ازمنظر روان شناسان رنگ زردسمبلی برای روح آزاد واستقلال است.درخشش رنگ زرد احساسات انسان رازیرورو می کندوانسانراازاندوه آزادورها می سازدوافکاری را به انسان تلقین می کند که بیشترین تأثیررا برنیروی خوددرمانی فرد می گذارد.رنگ زرد به عنوان درمان ضدافسر دگی شناخته شده است .درمان افسر دگی بارنگ معمولا بدون واکنشهای دفاعی چون سوزش چشم ازخود بروز می دهد.تحریک چشم،سیستم عصبی را نیز تحریک می کند،به این طریق تمام بدن نیرویش را برا ی مقابله با افسردگی فرا می خواند. چون رنگ زرد سیتم عصبی را تحریک می کند این رنگ راخوراک اعصاب نامیده اند.رنگ زرد دردرمان پو ستی وشفاف کردن پوست نیزمؤثر است. ونو عی حالت تحریک کننده ذهن وهوش رادارد که شدیدا موجب تقویت فکر انسان می گردد. 
4- قرمز:
رنگ قرمز رنگی بود که پیامبر(ص) برای لباس آن را نمی پسندید «انه کره الحمره فی اللباس ».
روان شناسان درمورد رنگ قرمز می گویند:» رنگ قر مز محر ک است وبرای افرادی که عصبا نی هستند نبایستی در منازل ازآن استفاده کنند.« 
5- سیاه:
 رسول خدا(ص) جز در سه چیز رنگ سیاه را خوش نداشت: چکمه ،عمامه و عبا .ازنظر روان شناسان رنگ سیاه حزن آور است،آلودگی وچرک رابه آسانی نشان نمی دهد .
ج- اندازه و بی تکلفی در لباس
لباس درصورتی موجب آراستگی انسان است که علاوه بر پا کیزگی آن، ازنظر بلندی،کوتاهی،گشاد بودن و...متناسب وبه اندازه قد وقا مت انسان باشدونو وکهنه بودن و... ملاک نیست ،جامه ای که تکبّر و خود برتر بینی آورد یا انسان را مغرور و سرمست نماید ،مذموم و ناپسند است. مقید شدن به نوع خاصّی از لباس نیز اسارت آور خواهد بود.
جامه بلندی که بر زمین کشیده شود نشانه تکبر است و در جاهلیت ، شیوه اشراف جاهلی بوده است.پیامبر(ص) ضمن اینکه از پوشیدن آن گونه جامه ها، نهی می کرد ،خود جامه ای می پوشید که از نظر بلندی به قوزک پاهایش نمی رسید: «کانت ثبابه ُلُّها مُثمِرّه فوق الکعبین » پیامبر اعظم(ص) به ابوذر فرمود هرکه از روی تکبر جامه اش رابرزمین کشد ،خداوند در قیامت به او نظر رحمت نفرماید. ازار(شلوار) مرد...تا بند پا جایز است نه بیشتر از آن ؛ پیامبر (ص) در وصیتی به شخصی فرمود: مبادا که پیراهن و شلوار خود را بلند کنی که این نشانه تکبر است و خداوند تکبر را دوست ندارد. 
از نشانه های وارستگی پیامبرخدا(ص) در پوشیدن لباس و اینکه فخر خویش را در جامه و نوع آن نمی دانست، این بوده است که نقل شده هر نوع لباسی که فراهم می شد می پوشید ،از لنگ و پیراهن یا جبّه یا هر چیز دیگر :
برای رسول خدا (ص) مقید شدن به نوع خاص لباس مطرح نبود .چنانکه پیامبر گاهی عبای کهنه و وصله داری داشت که آن را بر تن می کرد و می فرمود: من بنده ام و لباس بندگان را می پوشم .دو جامه داشت که ویژه ای روز جمعه بود، غیر از لباس های دیگری که در روزهای غیر جمعه برتن می نمود. چه بسا که فقط یک روپوش بدون لباس دیگر برتن می کرد و دو سوی آن را میان شانه اش گره می زد و با همان لباس برجنازه ها با مردم نماز می خواند و چه بسا که با همان یک لباس روپوش در خانه خود نماز می خواند وآن رادورخود می پچیدو... ای بسا که باهمان لباس ، نماز شب می خواند و هم چنین گاهی یک طرف لباس را بر تن می نمود و طرف دیگرش را بر روی بعضی از زنان خود می انداخت و به این ترتیب در آن نماز می خواند 
 دـ ساده پوشی
لباس وپوشش مناسب که با قد وقامت انسان سازگاری دارد واز راه حلال ومشروع تهیه شده ولو به ظاهر ساده باشد ،
علاوه بر آراستگی ظاهری ،نقش مؤثر در آراستگی معنوی انسان نیز دارد؛ زیرا اگر خدا ی نخواسته لباس وپوشش از راه حرام به دست آمده باشد ،نماز وعبادت که به آن بجا آورده می شود ،صحیح نیست .چینین لبا س وپوشش به ظاهر
انسان را آراسته نشان می دهد ولی از معنویّت دور می کند.
 پیامبر اعظم (ص) چنان ساده زندگی می کرد که در طول حیات مبارکش به هیچ جلوه ای فریبنده ای دنیا وابسته وعلاقه مند نشد وچنان ساده پوش بود که هرچه فراهم بود می پوشید، چه قطیفه ای که به برکند،یابرد عالی بپوشد، چه جبّه پشمین. هرچه که از حلال میافت می پوشید: «ما وجد من المباح لبس » مهم برای پیامبر(ص) مباح بودن جامه بود،نه قیمت،جنس،دوخت وجذاب بودن آن.در سخن دیگر آمده است که پیامبر(ص) عبای داشت که هر گاه می خواستند نمازنافله بخوانند،آن رادولا کرده وزیرش می انداخت. پیامبر(ص)برروی حصیر، وبدون هیچ فرش دیگری می خوابید .
بنابراین لباس درصورتی موجب آراستگی انسان می گردد که به اندازه قد وقامت انسان بوده ومباح باشد،پیامبر درپوشیدن لباس علاوه بر اینکه رعایت می کرد که به اندازه قد وقامت خودش باشد،ساده پوش وبی تکلّف بود ودر عین حال آراسته وتمیز بود به گونه ای که او دراین زمینه نیز الگوی کامل برای همگان بوده است.
هه ـ کفش و...
پوشیدن کفش مناسب نیز در آراستگی انسان نقش دارد،انسان های واراسته همواره ازکفش های که هم برای سلامتی پا ها یش مناسب باشد وهم بدور ازتفاخر وتجمل است ، استفاده می کند وسادگی وبی تکلفی را نیزدرآن رعا یت می نماید،پیامبر خاتم(ص) همه نوع کفش ودمپایی می پوشید .کفش آن حضرت، دوبند داشت که انگشت پا در آن ها فرو می رفت؛ جنس کفش او بیشتر، از پوست موی گاوبود رسول خدا(ص)کمر بندی داشت که از چرم دباغی شده ودربالای آن یک گره وجود داشت ودر طرف دیگرش نقره بودوسه حلقه نقره ای هم به آن آویزان بود انگشتر آن 
حضرت نیزاز نقره بوده است ،که نگین آن مدور ونقش آن«محمد رسول الله»بود .
وـ آداب لباس پوشی
  گرچه لباس پوشیدن کاری روز مره وامری ساده است ولی روش وسیره اولیای خدا همانگو نه که در آراستگی ظاهری برای انسان مؤثّر است درچه گونه پوشیدن لباس نیز برای مامهم است. پیامبرخاتم(ص)هرگاه پیراهن می پوشیدآن راقبل ازشلوار می پوشید ،وابتدا سمت راست را بر تن می کرد وهر گاه جامه از تن در می آورد، از سمت چب شروع می کرد . هر گاه لباس نو می پوشید، لباس های کهنه خود را به فقیر می داد ومی فر مود: هر مسلمانی که در راه رضای خدا، لباس های کهنه خود را به یک مسلمان بپوشاند، تا آن زمان که آن لباس در تن آن فقیر است اودر ضمانت ونگهداری خداوند است .
آن حضرت، انجام کار را با دست راست وشروع از سمت راست را در همه امور دوست داشت وحتی در پوشیدن جامه وکفش، در شانه کردن موی . لباس که می خرید، اگر آستین آن بیش از اندازه بود، مقدار اضافی را می برّید نمی گذاشت لبه آن را هم بدوزند وبه همان حال می پوشید ومی فر مود:کار،خیلی زودترازاین هاست! ؛پیامبر(ص) می فرماید: هر که لباس می پوشد باید پاک وپاکیزه باشد .
در پا کردن کفش پای راست را بر پای چب باید مقدم کرد وهنگام در آور دن آن،باید بر عکس عمل شود ؛ در هنگام خوردن غذا کفشرا از پای در آورند .
رسول خدا(ص) انگشتری به دست راست می کرد ؛ انگشتری بانگین عقیق ؛ عقیق سرخ ؛ یاقوت ؛فیروزه بلور ،جزع یمانی ، وزمرد را مستحب شمرد. هنگام وضوء سه بار انگشتر را حرکت می داد ؛ همواره نگین رابه طرف کف دست می چرخاند وبسیار به آن می نگریست .
    بنا بر این،لباس که برای پوشاندن وحفظ بدن است، موجب آراستگی می باشدونباید به وسیله تفاخر وتجمل تبدیل شود.پیامبر اعظم(ص) می فر ماید: «من لبس ثیاب شُهره فی الدنیا البسهُ الله لباس الذُّلّ یوم القیامیه » هرکس در دنیا لباس شهرت بیپوشد خداوند در روز قیامت جامه ذلت وخواری بر اومی پوشاند. امام صادق(ع) نیز روایت کرده که رسول خدا(ص)نهی می کردکه مردان،در لباسپوشیدن خودراشبیه زنان سازند ونهی می کرد که رنان، در لباس پوشیدن شبیه مردان شوند 
ز- لباس های ویژه:
رسول خدا(ص) علاوه بر لباس های که پوشاننده بدن بوده است ونقش در آراستگی داشته،از کلاه ،عمامه، دستار، عرق چین،و... نیز استفاده می کرده است،گرچند آنهاپوشاننده بدن نیستندونمی شودکه بصورت مستقیم ازآراستگی ظاهری به حساب آورد. ولی به نحو ی ازویژه گی های ظاهری آن حضرت محسوب می گردد که چند مورد آن ذکر می گردد: 
1- کلاه وعرقچین: کلاه وعرق چین بعنوان پوشیش برای سر، درحالت های عادی واستفاده کردن آن زیر عمامه برای جلوگیری ازعرق سر،از ویژگی های است که آن حضرت بدان توجّه داشته است وپوشاندن سررا درنمازبه همه توصیّه کرده است.پیامبر اکرم (ص)عرقچین وکلاه سفید راه راه می پوشید ودر هنگام جنگ،عرقچین بر سر می گذاشت که دو گوش داشت وروی گوشها را می پوشاند ؛گاهی زیرعمامه عرقچین برسر می کرد .
2- عمامه : ازسنت های اسلامی،پوشاندن سر است چه هنگام عبادت ونماز،چه در مواقع دیگر.پوشش پیامبر برای سر ،اغلب عمامه بود.عمامه سیاهی داشت که برسرمی پیچید وبا آن نماز می خواند . عمامه رسول خدا(ص) به اندازه ای بودکه آن راسه دور،به سرش می پیچید .
3- حوله: اگر استفاده از دستمال وحوله رابرای خشک کردن دست وصورت هنگام وضو،وارد بحث پوشش ولباس کنیم،در این زمینه مناسب است که بدانیم که رسول خدا(ص)حوله های متعددی داشت با نام های مختلف وکار برد های گوناگون که به مراعات بهداشت نظافت و نظم هم مربوط می شود.در حدیث است که آن حضرت دستمال و حوله ای داشت که پس از وضو چهره خود را با آن خشک می کرد واگر حوله یا دستمالی همراه نداشت ،با گوشه لباس خود صورت را خشک می نمود 
نظافت وپاکی پیامبراعظم(ص)
نظافت وپاکی از مهم ترین مسایل اسلامی است وازارکان زندگی انسان می باشد؛زندگی زیباباطراوت وشایسته در گرو نظافت وپاکی میسر وممکن است«نظافت وپاکی از اخلاق پیامبران الهی است »؛ پیامبراعظم(ص) که الگوی زندگی در ابعاد گوناگون بوده است به نظافت وپاکی اهمیت فراوان داده وفر موده است:« هرچه می توانید پاکیزه باشید، زیراخداوند اسلام رابرپاکیزگی بنیان نهاده وجز مردم پاکیزه،کسی به بهشت نمی رود ».
رعایت نظافت وپوشیدن لباس های تمیز واستعمال بوی خوش علاوه بر اینکه بر شادابی خودشخص می افزاید، وموجب تنفرودوری دیگران نمی گردد،بر روح وروان دیگران نیز اثر مثبت گذاشته وزمینه مقبولیت اورا فراهم می نماید.امام علی(ع) می فرماید: از بدن خویش مراقبت کنید، خدا مبغوض می دارد بنده اش را که هرکس کنارش بنشیند،بینیش رابیگیرد ». 
  نظافت وبهداشت ره آورد دنیای غرب نیست،مسلماً متن دستور های دینی وسنتهای اسلامی است وبالاترین آن در وجود نازنین رسول خدا تجلّی یافته است. آن هم با شرایط آن روز گار وکمبود آب ووسایل وامکانات. پیامبر خاتم (ص) آینه ای است که چگونه زیستن را دررفتار فردی واجتماعی او باید جستجو کردوازاوباید الگو گرفت.اینک به برسی گوشه های از شیوه های رفتاری آن حضرت در مورد نظافت وپاکی می پر دازیم:
الف- بهداشت بدن
حمام کردن، شستشو، نظافت بدن وزدودن موهای آن، عوامل تأمین سلامتی ونظافت واز نشانه های آراستگی است. گرفتن ناخن، چیدن موی سبیل وشارب،زودودن موهای زیر بغل وشرمگاه نیز از همین نمونه هااست.
امام صادق(ع) می فر ماید: «خداوند به ابراهیم(ع)فرمود:پاکیزه شو! ابراهیم(ع) سبیل خودرا اصلاح کرد.باز فرمود:پاکیزه شو! ابراهیم موهای زیر هردوبغلش را اصلاح نمود.باز فرمود: پاکیزه شو!ناخن هایش را گرفت و...» .
در روایت آمده است که خداوند به ابراهیم(ع)حنیفیه وپاکیزگی رافرستاده وآن ده چیز است که پنچ تادرسر وپنچ تاهم در تن می باشند که عبارتند از: گرفتن سبیل،آراستن ریش، خواباندن مو، مسواک کردن، خلال نمودن،ستردن مواز تن،ختنه،چیدن ناخنها، غسل جنابت وشستشو باآب .
رسول خدا(ص)جمعه به جمعه، موهای زیر بغل وزهار رامیزدود،ناخن هایش رامی گرفت وآن رادفن می کرد،شاربش را کوتاه می کرد وبربدن خودنوره می کشید،تاموهایش زایل شود .
امام صادق(ع)می فر ماید:«آن حضرت روزجمعه،پیش از آنکه برای برپایی نماز جمعه از خانه بیرون رود،ناخن هایش رامی چید وشارب خودرا کوتاه می کرد.» بلند شدن ناخن یاسبیل، موجب آمادگی وجمع شدن چرک ومیکرب درآن می گردد. چیدن وکوتاه کردن آن ها، به بهداشت کمک می کند.پیامبرخدا(ص)به این نظافت،حتی در مسافرت هاهم توجه داشت وهر گاه به سفر می رفت،پیوسته پنج چیزراباخودداشت: آینه،سرمه دان،شانه،مسواک وقیچی ؛ آن حضرت علاقه داشت که بر موی سر وصورت خود،روغن های خوشبو کننده بزند،حتی به ابروها وسبیل هم میزد. در سفر ها هیجگاه شیشه روغن وسرمه دان وقیچی ومسواک وشانه را ازخود دور نمی داشت .
بنابراین پیامبر بهداشت بدن را مهم می شمرد وبه مو قع حمام می کرد ومو های زاید بدن را می زدود وروغن های خوشبو به موهای سر وصو رت می زد ومسواک را نیز اهمیت فراوان می داد.
1 ـ مسواک:
ازنشانه های بارز ومهم نظافت وپا کی مسواک کردن است؛پیامبر(ص) اهمیت فراوانی به مسواک وبهداشت دهان می داد؛ دندان هایش پیوسته برّاق وسفیدبود وامت خویش را هم به مسواک زدن دستور می داد ومی فرمود:«طیّبوا افواهکم بالسّواک »، دهانتان را با مسواک خوشبوکنید. مسواک کردن سنت حسنه از پیامبراکرم(ص) است که مورد تأکیدفراوان قرار گرفته وبر آن ثواب فراوان بیان گر دیده است.امروزه پزشکان نیز سفارش زیاد به آن می کند تا اینکه سلامت دندان وبدن به شکل مطلوبی تأمین گردد. البته تأکید وسفارش زیاد پیامبر(ص)به آن، بیان گرعمق تدبیر وغنای فرهنگ اسلام است که هنوزاطباءبه دقایق آن دست نیافته اند.
رسول خدا(ص) هرگاه می خوابید،مسواک را بالای سر خود می گذاشت،قبل از خواب مسواک میزد، وقتی از خواب بیدار می شد مسواک می زد ومی فر مود: آنقدر(ازسوی خداوند)به مسواک فرمان داده شدم که تر سیدم بر من واجب شود .
نسبت به امت خویش نیز فرموده است که: اگر نبودکه بر امتم دشوار سازم،آنان را امر می کردم که باهر نماز مسواک بزنند ؛ اگر مردم از (فواید) مسواک آگاه بودند،آن را با خویش به بستر می بردند .
آداب مسواک نمودن:
ازمنظراسلام هرچیز آداب خودش رادارد،مسواک کردن نیز آدابی دارد که با ید پیروان وامت محمد (ص)آنرامراعات نماید تا دربهداشت دهن ودندانها مؤثر ترواقع شود؛پیامبر اعظم(ص) مسواک را به عرض دندان ها می کشید ؛ وباچوب اراک مسواک می زد،چرا که جبرئیل این گونه به او امر نموده بود ؛ چوب مبارک زیتون برای مسواک مناسب است زیرا باعث خوشبو شدن دهان می شود ؛ وپیامبر(ص)برای هر نماز مسواک می زدند. 
2- خوشبویی
از نشانه های آراستگی، استفاده از عطریات ومواد خوشبو کننده است که هم عامل نشاط وطراوت برای خودشخص معطر است وهم به دیگران نشاط ومسرت می بخشد. برعکس بوی زشت ومتعفن در بدن،لباس،دهان،جوراب و...باعث رنجش وتنفر دیگران می گردد.
پیامبر اعظم(ص)آن قدر عطر ومواد خوشبوکننده برسر وصورت خودمیزد،که گاهی با«عود»و«غالیه » خود را معطر می ساخت ، مصرف کردن در جهت معطرکردن،پسندیده ونیکو است واسراف هم به حساب نمی آید.
 امام صادق(ع)می فرماید:«پیامبرخدا(ص)بیش ازآنچه که برای خوراکی وطعام خرج کند،درراه عطریات خرج می کرد . اگر عطری را به پیامبر(ص)تعارف می کرد، خودرا عطر آگین می نمود ومی فرمود:بویش پاکیزه وحمل آن آسان است واگر از معطر ساختن خود باآن عذری داشت،تنهابه گذاشتن سر انگشت خود بر آن اکتفا ،می فرمود ؛ وبیان می کرد:بهترین بندگان خدا آن های هستندکه ...خوشبویند . چه عیب دارد که امت پیامبراعظم به پیروی از سیره ای اخلاقی پیشوایش،بخش از مخارج روزانه خودرا،هزینه های بهداشت وتمییزی وخوشبویی نمایند.امام صادق(ع) می فر ماید: «آنچه در راه عطریات خرج کنی، اسراف نیست .
رسول خدا(ص)به مسأله عطریات آن قدر اهمیت می دادومعطر وخوشبومی زیست که هر گاه از کوچه وگذرگاهی می گذشت، پس از عبورش،آنان که از آن مسیر می گذشتند، ازرایحه وبوی خوش بر جای مانده،پی می بردند که پیامبر از این کوچه عبور کرده است . به فر موده امام صادق(ع)پیامبراعظم(ص)هر جمعه عطر می زد وخودراخوشبو می ساخت واگر عطریاتی هم در اختیار نداشت،روسری بعضی از همسرانش را با آب پاشیده برسر وروی خود می کشید، تاخوشبو گردد .
ازاین رو شایسته است که امت پیامبر(ص)به پیروی از پیشوای خود ، باعطرهای دل انگیز وطراوت بخش همواره معطر باشد وبدین طریق در نهایت پا کی ونظافت قرار بگیردودرنظافت وپاکی چون مقتدای خویش،الگووسر مشق برای دیگران قرار بگیرد.
ب ــ بهداشت محیط
نظافت وپاکی محیط، تأثیرشگرفی درروح وروان آدمی دارد؛محیط پاک واراسته وخرم،زندگی را شاداب ومعطر می سازد.پیامبر اعظم(ص) اهمیت فراوان به بهداشت محیط زیست داده وفرموده است: «خاکروبه (زباله های منزل)راپشت در نریزید که جایگاه شیطان است »، ونیز توصیه به جاروب نمودن وتمیزکردن جلوی منزل فرموده که:«آستانه خانه خود را بروبیدومانند یهود نباشید »
رسول خدا(ص) دستور داده که:«خاکروبه(زباله های منزل) راشب در خانه نگذاریدوآن را بیرون ببرید که نشیمن شیطان است . ودستمال چرک گیری را درجای نگذاریدکه خوابگاه شیطان است . جارو کردن وپاکیزه نمودن حیاط را مستحب اعلان نمود ؛رها کردن ظرف های نشسته راناخوش می شمرد . می فر مود: شب ها پیش از خواب سر ظرف هارا بیپوشانید . ادرار کردن درآب راکد راجفا(برموجودات زنده در آب)می دانست ، ومردمان را از این کار باز می داشت 
بخاطر بهداشت وحفظ محیط زیست «اجازه نمی دادکسی کنار چاه آب آشامدنی،زیر درخت میوه دار،میان قبر ها،در جاده ها وحیاط خانه ها قضای حاجت کنند ، همواره دستور می داد که هفت چیزآدمی را در زمین دفن کنند: مو،ناخن،خون حیض، بچه دان،دندان وعلقه .
وقتی عطسه می کرد، دست یا پیراهنش را جلوی دهانش می گرفت وآهسته عطسه می کرد ؛چون خمیازه می کشید، دستش را بردهان مبارکش قرار می داد. فر مان داده بود کسی درچاهی که آب آشامیدنی دارد،آب دهان در آن نیندازند . امروزه یکی از معضلات جهانی که درورایی مرزهای جغرافیایی،برای نسل بشر وحیات کره زمین تهدید به شمارمی آید،موضوع بهداشت محیط زیست است. که برای پیامبر(ص)اهمیت زیاد داشته است.این موضوع اختصاص به کشور یا قاره یادین ومذهب خاصی ندارد از حاد ترین مسایل انسان متمدن کنونی است که راه حل ها وراهکارهای متناسب به خودش رامی طلبد.
آب مایع حیات بخش برای انسان وهمهموجودات است چنانکه ملاحظه گردید پیامبر(ص)از ادرارکردن در آب ویا کنار چاه آب آشامیدنی، منع کرده است؛زیرا انسان با آلوده کردن آب،مایع حیات را تبدیل به مایع ممات می کند. 
عمل کردن به سیره پیامبر(ص)درابعاد های مختلف زندگی،مایه فلاح ورستگا ری انسان است،سیر آن حضرت درنظافت وبهدا شت،نیزسرآمد اعصار بوده است؛دوری وبی خبری ازسیره ای حضرت به ویژه سیره ای بهداشتی،زندگی انسان هارا ازواقعیت ها دور سا خته وبه اوهام گرفتار نموده است.دنیای کنونی غرب که درخرافات غرق است وادعاهای کلان وبزرگی دارد می بینیم که محیط زیست محیطی را بازباله های صنعتی،استفاده کردن انواع سلاحهای ممنوعه ای أتمی ،و... چنان آلوده نموده که نه تنها حقوق انسان ها را که حقوق خیلی از موجودات صا حب حیات را نیز در خطر جد ی قرارداده است به گونه ای که انجمن حفاظت محیط زیست آمریکا برآورد کرده که تقریباً یک سوم جریان آب جهان به
طور مشخص آلوده واصل حفظ کیفیت آب بر هم زده شده است؛سالانه افراد زیادی بر اثر                               مصرف آب های آلوده از دنیا می روند،منبع بیماریهای مهلکی چون وبا،هیپاتیت، انگلهاو ویروسها،آب های آلوده می باشد . 
اگر پیامبر(ص)در هنگام عطسه نمودن وخمیازه کشیدن سعی می کند به دیگران بیاموزدکه بهداشت محیط وهوارا در چنین حالات باید رعایت نمائید،برای این است که در هنگام تنفس، هوای که وارد ریه هامی شودباید هوای سالم باشد، قطعا اگر محیط وهوای اطراف با دود سیگار وذرات معلق و... در هوا ، وارد مجاری تنفس می گردد، بیماری های مختلف را ایجاد می نماید. هوای آلوده علاوه بر انسان گیاهان را که موجب خرّمی وزیبایی محیط است نیزتحت تأثیرقرارمی دهد؛زیرا ذرّات گرد وغبارمعلق در هوا هنگامی که بانم باران ویارطوبت تر کیب شودطبیعی است که لایه ضخیمی را در طبقات فوقانی سطح برگها تشکیل می دهد که به سادگی پاک نمی شود ومانع از ورودنور کافی می گردد.
بنا بر این بهداشت محیط زیست ارمغان اسلام وسنت پیامبر اعظم(ص)است که در متون دینی بیان شده است و با پیاده نمودن وعمل کردن به این سنت،مشکلات زیست محیطی حل وهمگان در یک فضای سالم وبا صفا وبه دور ازآلودگی، زندگی خوهد کردند.
 نتیجه:
سیره ورفتار پیامبر اعظم(ص)بر ترین الگویی کمال جویی است.آن حضرت مظهر کامل ونماد بر جسته آراستگی بوده است که با توجه به سیمای ظاهری وشمایل نمونه حضرت،جلوه ودرخشش ویژه داشت.
آراستگی ظاهری، رسیدگی به وضع ظاهری از نظر پاکی وپاکیزگی،نظم در پوشاک،چهره و...به منظور استفاده بهینه از امکانات موجود است که پیامبر(ص) به آن توجه شایان داشته است.
رسول خدا(ص)برای آراستن سر وصورت، موهای سر وصورت را اصلاح ومرتب می کرد وباآب سدر وختمی شستشو می داد وروغن می مالید موهای سر وریش را خضاب می نمودوباشانه مرتب می کردوبه چشمان مبارک شان سر مه می کشیدوبه آیینه نگاه می کرد. لباس که برای حفظ وپوشش بدن از سرماوگرما وآلودگی ها می باشد،موجب آراستگی انسان است ونباید به یک وسیله ا ی تفاخرتبدیل شود.
پیامبر اعظم(ص)که توان تهیه کردن وپوشیدن بهترین لباس ها را داشت، از ساده ترین پوشاک آن زمان استفاده می کرد ومهم نظافت وپاکی لباس بود که به آن توصیه فراوان داشت. لباس پنبه ای وکتانی که متناسب جسم وبدن است مورد علاقه ای حضرت بود وگاهی از روی ناچاری، لباس پشمی می پوشید.در لباس رنگ سفید،سبز وزرد را بیشتر از همه دوست داشت.
بلندی لباس پیامبر(ص) به اندازه بود که به قوزک پانمی رسید.آن حضرت ساده پوش بود وازهر نوع کفش ودمپایی استفاده می کرد. پیامبر (ص) به نظافت وپاکی بدن اهمیت فراوان می داد ومسواک کردن را مورد تأکید قرار داد. اوهمیشه معطر بود ودیگران را نیز به استعمال بوی خوش توصیه نمود. مصرف در بوی خوش را اسراف به حساب نیاورد.
بهداشت محیط زندگی فردی واجتماعی را،بسیار مهم شمرد وبه رعایت آن بخاطر سلامتی خود ودیگران توصیه وتأکید نمود.