اقوام آریایی

آریا (سانسکریت: آ-ریا āˊrya،ایرانی باستانی: اَریا arya،پارسی باستانی : اَرییا ariya،اوستایی : اَیرییا airiia)،نامی است که به مهاجران هندواروپایی زبان که در طول هزاره دوم پیش ازمیلاد به فلات ایران وشبه قاره ی هند کوچ کرده‌اند، داده شده است. صورت اضافی جمع این واژه به صورت «آریانا» منشأ نام کشورمان ایران است.

در دوره‌های گذشته چنین پنداشته می‌شد که سانسکریت نیای همه زبان‌های هندی واروپایی وهندوستان میهن اصلی اقوامی بوده است که به این زبان سخن می‌گفته‌اند. از این رو، نام آریایی را بر تمام این اقوام اطلاق گردید. بعدها با نادرست دانستن این نظریه، این اصطلاح متروک شد. در سده حاضر با ظهور فاشیسم این اصطلاح در آلمان برای مدتی معمول گردید و با اطلاق آن بر اقوام ژرمنی، به آن رنگ نژادپرستانه زده شد. اکنون اصطلاح آریایی تنها برای اقوام هند و ایرانی که خویشتن را خود به این نام می‌خواندند، به کار می‌رود.

به نوشته گراردو نیولی، ایران‌شناس ایتالیایی، کلمه آریایی، نه بار نژادی و تباری و نه بار مکانی و جغرافیایی، بلکه بار دینی دارد.

در حدودسال ۱٬۵۰۰ پیش از میلاد مهاجمان شمالی موسوم به آریایی‌ها، تمدن دره ی سند را سرنگون می‌نمایند.

 کلمه آریایی، بر خلاف تصور برخی ایرانشناسان (مانندمری بویس و ریچارد فرای) نه بار نژادی و تباری و نه بار مکانی و جغرافیایی، بلکه بار دینی دارد. به اعتقاد من، آریایی در زبان هندو-ایرانی به معنی «ایمان آورنده به آئین هندو وایرانی» است.

واژۀ انیران به معنای بی‌دینان است. «اِر» واژه‌ای پهلوی است و معنای آن «مؤمن» است. «اِران»، صورت جمع آن است. در پهلوی پیشوند «اَ» و «اَن»، چنان که در یونانی و سانسکریت، پیشوند نفی است. در نتیجه، «اَنِران» یعنی بی‌دینان. به گفتۀ او، شاه اِران و انِران یعنی شاه مؤمنان و بی‌دینان یا شاه پِرژا و ملت‌های دیگر. مؤمنان زرتشتیان‌اند و بی‌دینان غیرزرتشتیان. تعبیر دینی ایران و انیران در شاهنامه نیز آمده است. بر پایۀ این تعبیر باید بپذیریم که واژۀ ایران سپس معنای قومی و سرزمینی یافته است.

آریایی آغازین زبان گروهی از مهاجران هندو اروپایی بود که در حدود هزاره۳ قبل ازمیلاد از هم نژادان خویش جدا شدند و در دشت‌های آسیای مرکزی رحل افکندند. در گذشته‌های بسیار دور آریایی زبان‌ها تماس‌هایی با بالتها،داکیه ای-میسیه ای هاو اقوام فینو-اوگری داشتند.