نقد و بررسی کتاب « سینوهه پزشک مخصوص فرعون »
دیریست به شمارگان پایین کتاب و عدم تجدید چاپ آن عادت کرده ایم
و بعضا اگر به کتابی بر بخوریم که شمارگان بالایی داشته باشد و بارها تجدید چاپ شده باشد تعجب میکنیم !
یکی از این کتاب ها سینوهه پزشک مخصوص فرعون است ،
کتابی که پیش روی من است در سال ۸۹ تجدید چاپ شده ، تیراژ کتاب ۵۰۰۰نسخ و نوبت چاپ آن ۶۲ ام است
برای تحلیل کتاب دو فاکتور مهم پیش روی ماست که با توجه به آنها شروع میکنیم
1- نویسنده ی کتاب
2- مترجم آن
چون عامل اصلی موفقیت کتاب مترجم آنست ! اول از مترجم شروع می کنیم ، ذبیح الله منصوری ، (۱۲۷۶-۱۳۶۵) مسلط به زبان فرانسه بود و عمده ی آثار او ترجمه هایی از زبان فرانسه است
منصوری معتقد به عدم وفاداری به متن اصلی اثر بود ، یعنی عقیده داشت مترجم بدون وفاداری به اصل مطلب ، می تواند از قلم و دانش خود برای بهتر شدن اثر استفاده کند !
حال در وهله ی دوم به نویسنده ی کتاب می رسیم ، میکا والتاری ، داستان نویس و روزنامه نگار فنلاندیِ ساکن فرانسه ، که داستان هایش با تمی تاریخی در فرانسه منتشر می شد.
یکی از عوامل مهم اقبال کتاب مقدمه ایست که به قلم ذبیح الله منصوری نگاشته شده ، در این مقدمه او اظهار میدارد - سینوهه پزشک مخصوص فرعون - کتابیست که از روی پاپیروسهای کشف شده از مصر باستان و توسط میکا والتاری به زبان امروزی در آمده است ، و این کتاب سرگذشت سینوهه ، پزشک مخصوص دربار فرعون است
از همین رو این کتاب را تاریخی می داند و طبیعی است. مخاطبانی که به تاریخ و به ویژه تاریخ مصر باستان علاقمند هستند جذب این کتاب می شوند
اما صحت و سقم ماجرا
اولا میکاوالتاری که شرح احوال او گذشت هرگز باستان شناس و مصر شناس نبوده ، بلکه داستان تاریخی می نوشته است ، پس چنین شخصی نه پاپیروسی را کشف کرده و نه برگردان نموده است !
ثانیاچند دهه ی گذشته مصر شناسان از روی کتیبه ای که به زبان مصر باستان و روی سنگ حک شده بود و ذیل آن ترجمه ی یونانی آن هم حک شده بود ، و با توجه به دانستن زبان یونان باستان موفق به رمز گشایی قسمتی از الفبای باستانی مصر شدند
و تاکنون هیچ کتیبه یا پاپیروسی بیش از ۴ سطر از مصر باستان کشف نشده ، به همین خاطر بخشی از الفبای مصر باستان هنوز هم به صورت یک راز بوده و رمز گشایی نشده است .
اصل این کتاب ، که میکا والتاری آن را نوشته است ، با نام مصری ست و دارای ۶۰ صفحه می باشد ، اما ترجمه ی این کتاب در دو جلد و بیش از ۱۰۰۰ صفحه ، خود گواه خیل مطالبی ست که ذبیح الله منصوری وارد کتاب کرده ، یعنی به ازای هر خط بیش از ۱۶خط به آن اضافه شده است که خود دلیلی بر تغیرات وسیع و غیر قابل قبول کتاب نسبت به اصل داستان است .
ضمنا نوشتن کتاب در مصر باستان ، از بزرگترین کارها بوده که به فرمان فرعون و با هزینه ای گزاف و با حضور جمعی وسیع از کاهنان و در مدت طولانی ای تالیف می شده است
حال چگونه پیرمردی ناتوان ، به تنهایی و با رعایت این مقدار از جزییات توانسته زندگی نامه ی خود را بنویسد ؛ جای سوال و شگفتیِ بی پاسخی ست.
حتما می دانید خط مصر باستان با علائمی نظیر ، مثلث ، موج دریا ، چشم ، پرنده ...نوشته می شده است ، این یعنی کتابی که منصوری ادعا میکند زندگی نامه ی سینوهه است ، باید با خط باستانی مصر دارای ۱۰۰۰۰ صفحه پاپیروس نوشته شده باشد !
صرف نظر از تعداد عجیب آن ، چگونه پیرمردی ناتوان با تنهایی توانسته این حجم از کتاب را که نوشتن آن با وسائل باستانی ده ها سال و حتی بیشتر زمان میبرده بنویسد !
تهیه ی یک کاغذ پاپیروس چندین روز طول میکشیده و بسیار گران بوده ، اینها را هم به ابهامات ماجرا اضافه کنید
ضمن آنکه تا کنون هیچ متنی از مصر باستان که بیش از ۴ سطر باشد کشف نشده ، و هنوز قسمتی از الفبای باستانی مصر رمز گشایی نشده است !
از نظر داستان نویسی هم ، این کتاب که در اصل نوشته ی ذبیح الله منصوری ست ، فاقد جنبه های زیر ساختی و اولیه ی داستان نویسی ست ، و نمره ی قابل قبولی نخواهد گرفت.
متاسفانه مقدمه ی کتاب دروغیست که مخاطبان را می فریبد و همین فریب کاری باعث شده تا این کتاب ، تبدیل به کتابی پر تیراژ و شناخته شده در ایران شود ، حال آنکه در فرانسه دیگر اثری از این کتاب وجود ندارد !
از ترجمه های دیگر این مترجم که بنده مطالعه کرده ام ، کتاب خواجه ی تاج دار نوشته ی ژان گور و در شرح احوال آغا محمد خان قاجار است ، و کتابی به اصطلاح تاریخی که متاسفانه این کتاب تاریخی نیز دارای افسانه نویسی و مطالبی غیر واقع است !
